Wednesday, September 05, 2007

Ασύμμετρες απειλές


Παναγιώτης Ήφαιστος
Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου
( Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές, Έδρα Jean Monnet για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Ολοκλήρωση)
www.ifestos.edu.gr, www.ifestosedu.gr


Η –λόγω πυρκαγιών– εισαγωγή του όρου «ασύμμετρη απειλή» στον ελληνικό δημόσιο διάλογο χαρακτηρίζεται από συχνές ασάφειες, ανακριβείς ορισμούς και άλματα συλλογισμών. Όχι για πρώτη φορά στον ευαίσθητο χώρο των διεθνών σχέσεων, ανακρίβειες και θεμελιώδεις συγχύσεις προκαλούν στον ελληνικό δημόσιο διάλογο εισροές ζημιογόνου πολιτικού ανορθολογισμού. Με συντομία, χωρίς να εξαντλώ το θέμα και χωρίς την παραμικρή πρόθεση να αναμιχθώ στην δια-παραταξιακή διαμάχη, θα αναφερθώ στις βασικές πτυχές του ζητήματος αυτού. Γράφοντας από την σκοπιά του διεθνολόγου, αποκλειστικός σκοπός του παρόντος είναι να διασαφηνισθούν οι κύριες και στοιχειώδεις πτυχές της έννοιας «ασύμμετρες απειλές».
Παρά το γεγονός ότι μετά τον Ψυχρό Πόλεμο οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ χρησιμοποίησαν τον όρο «ασύμμετρες απειλές» για να περιγράψουν ένα αριθμό προβλημάτων που αφορούν την δική τους εθνική ασφάλεια (διεθνική τρομοκρατία, περιβαλλοντολογικές καταστροφές, απόκτηση μέσων μαζικών καταστροφών από μη κρατικούς δρώντες, παράνομη διακίνηση όπλων, δολιοφθορείς των δικτυακών τόπων και δομών πληροφορικής, κτλ), οι «ασύμμετρες» δράσεις ούτε νέες είναι ούτε περιορίζονται σε μη κρατικούς δρώντες.
Οι ασύμμετρες απειλές είναι διαχρονικό φαινόμενο και στην σύγχρονη εποχή καθημερινό φαινόμενο με δράστες τόσο κρατικούς όσο και μη κρατικούς δρώντες. Λάθος δεν κάνουν αυτοί που επισημαίνουν την ύπαρξη τέτοιων απειλών αλλά όσοι, για κάποιους περίεργους λόγους, καλλιεργούν μια ψευτοσυνείδηση περί ενός αγγελικού κόσμου χωρίς διακρατικές αντιπαραθέσεις, χωρίς μυστικές υπηρεσίες, χωρίς διεθνικούς εγκληματίες, χωρίς αίτια πολέμου και χωρίς έλλειμμα διακρατικής συνεργασίας που θα καθιστούσε τους διεθνείς θεσμούς πιο χρήσιμους και πιο αποτελεσματικούς.
Εδώ, θα περιοριστώ μόνο σε δύο πτυχές: τους κύριους σκοπούς που εξυπηρετούνται από τις ασύμμετρες απειλές και τους φορείς και μεθόδους.
Πρώτον, οι σκοποί που επιδιώκουν να εκπληρώσουν οι δράστες ασύμμετρων απειλών, αν και κυμαινόμενοι και ποικιλόμορφοι, έχουν ως κύρια επιδίωξη την πρόκληση ζημιών δυσανάλογων με τα μέσα που χρησιμοποιούν. Μεταξύ άλλων, κύριοι στόχοι είναι το ηθικό της κοινωνίας, το γόητρο των κρατικών θεσμών, η αξιοπιστία της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, η κοινωνικοπολιτική συνοχή και η συσπείρωση ηγεσίας και λαού γύρω από θεμελιώδεις στρατηγικούς σκοπούς και προσανατολισμούς. Ο φορέας της ασύμμετρης απειλής στοχεύει τόσο στην συνολική ψυχολογική αποδυνάμωση των μελών της κοινωνίας-στόχου όσο και στην οργανωτική αποσύνθεση του κράτους. Βασικό κριτήριο που στοιχειοθετεί και τον ασύμμετρο χαρακτήρα είναι το γεγονός ότι εκτελούνται τακτικού χαρακτήρα δράσεις με σκοπό να προκληθούν εκτεταμένα και στρατηγικού χαρακτήρα αποτελέσματα. Σκοποί που εξυπηρετούνται είναι είτε ιδεολογικοί ενδοκρατικών δρώντων (πχ αναρχικοί) είτε διακρατικοί με κύριο στόχο τις ανακατανομές ισχύος και συμφερόντων με πρόκληση ανακατατάξεων στην διεθνή ιεραρχία ισχύος, αξιοπιστίας, συμφερόντων και συμμαχικών συγκλίσεων. Στην πρακτική των ηγεμονικών δυνάμεων οι υπηρεσίες των οποίων συχνά εμπλέκονται με τον πιο αόρατο τρόπο, στόχοι ασύμμετρων απειλών (πρακτόρων τους ή στρατευμένων ατόμων που δεν γνωρίζουν τον ηθικό αυτουργό ή δεν γνωρίζουν ότι αυτός τους υποκινεί) δυνατό να είναι τόσο φίλια όσο και εχθρικά κράτη. Ενδοκρατικοί μη κυβερνητικοί «ασύμμετροι δρώντες», εξάλλου, δυνατό άμεσα, εμμέσως ή εκ του αποτελέσματος να εκπληρώνουν τους σκοπούς ξένων κρατικών συμφερόντων που αποβλέπουν στην κατατριβή τρίτων κρατών και στις ανακατανομές ισχύος. Στην σύγχρονη εποχή που η κοινωνικοπολιτική συνοχή και κοσμοθεωρητική ευρωστία ενός κράτους είναι καίριας σημασίας για τις ανακατανομές συμφερόντων, κύριοι σκοποί που εξυπηρετούνται είναι η αποδόμηση των συλλογικών ταυτοτήτων κοινωνιών-στόχων με την ιστοριογραφική αποδόμηση, την καλλιέργεια άτοπων ή και ανόητων κοσμοπολίτικων ιδεολογημάτων που αποδυναμώνουν την πίστη-νομιμοφροσύνη στους θεσμούς του κράτους και την πρόκληση περιβαλλοντολογικών καταστροφών. Ασύμμετρες είναι και οι δράσεις υπόγειων δρώντων με κίβδηλη έξωθεν καλή μαρτυρία όταν αποδομούν τα μυαλά των ανθρώπων με ψευτο επιστημονικά προπαγανδιστικά θεωρήματα και ιδεολογήματα τα οποία υπονομεύουν την πίστη των πολιτών ενός κράτους στην εθνική του ανεξαρτησία κάνοντάς τους να πιστεύουν πως αυτοί και η πολιτεία τους είναι αναλώσιμα αγαθά. Ακόμη, η τεχνολογία και ιδιαίτερα η ηλεκτρονική, που καθιστά εύκολες και αόρατες τις ασύμμετρες απειλές των πιο περίεργων και πιο διεθνικά διαπλεκομένων δρώντων.
Ολοκληρώνοντας σημειώνω διαφωνίες αναλυτών στην βιβλιογραφία. Η πρωτογενής κλασική αντίληψη στην βιβλιογραφία είναι ότι υπάρχει ασύμμετρη απειλή όταν υπάρχει ασυμμετρία μέσων που χρησιμοποιούνται και αποτελεσμάτων που προκαλούνται. Κάποιοι άλλοι, μεταξύ άλλων επιφυλάξεων, αποδέχονται την ύπαρξη ασύμμετρης απειλής μόνο σε περιόδους ειρήνης και αποκλείουν δρώντες όπως οι αναρχικοί όταν δεν δημοσιοποιούν τους σκοπούς τους. Ο υπογράφων συντάσσεται με την πρώτη κλασικότερη ερμηνεία που αποδέχεται την ύπαρξη ασύμμετρης απειλής σε κάθε περίπτωση κεκαλυμμένης χρήσης μέσων που προκαλούν δυσανάλογα αποτελέσματα.
Απαιτείται, βεβαίως, να γίνεται διάκριση μεταξύ ερμηνειών του σημαντικού αυτού όρου σ’ ένα ακαδημαϊκό πλαίσιο που ορθώς γενικεύει για να τον καταστήσει συναφή σε ένα μεγαλύτερο φάσμα της ανθρώπινης πραγματικότητας και του προσδιορισμού του περιεχομένου του ή τις εκλογικεύσεις που συνοδεύουν την επίκληση ασύμμετρης απειλής ανάλογα με τις πολιτικές ανάγκες κάθε κυβέρνησης ή κράτους (για παράδειγμα: τις αιτιολογήσεις των ΗΠΑ μετά τον Ψυχρό Πόλεμο ή την διεύρυνση του όρου στο πλαίσιο της ΕΕ και της Ατλαντικής Συμμαχίας)
Όσον αφορά τους επίκαιρους εμπρησμούς που προκάλεσαν τεράστιες ανθρώπινες, περιβαλλοντολογικές και οικονομικές καταστροφές, η έκταση, η πυκνότητα, ο συγχρονισμός στην εκδήλωσή τους και η σχέση τους με ζωτικά οικονομικά, ενεργειακά και πολιτισμικά αγαθά, προκαλεί εύλογους λογικούς συνειρμούς. Αναμφίβολα στον αχανή και αόρατο κόσμο των μη κρατικών δρώντων και των συχνά διαπλεκομένων με αυτούς υπηρεσιών διαφόρων κρατών είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν οι δράστες. Είναι ακόμη πιο δύσκολο να προσδιοριστούν οι αναλογίες μεταξύ «ντόπιων» ασύμμετρων δρώντων (οικοπεδοφάγοι ή πυρομανείς) με τις διεθνικούς ή διακρατικούς ασύμμετρους δρώντες. Γι’ αυτό βεβαίως ευθύνονται όσοι στο παρελθόν περίπου διέλυσαν τις ελληνικές υπηρεσίες πληροφοριών με το να δηλώνουν από τηλεοράσεως πως σ’ ένα «σύγχρονο κράτος» στον «σύγχρονο κόσμο όπου η κρατική κυριαρχία είναι ξεπερασμένη» οι μυστικές υπηρεσίες είναι περίπου είδος πολυτελείας και εργαλείο απηρχαιωμένων αντιλήψεων (Σημείωση: απάντηση πρώην πρωθυπουργού σε τηλεοπτική συνέντευξη όταν ρωτήθηκε πως είναι δυνατό να μας πάρουν τον Οτσαλάν μέσα από τα χέρια μας).

ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΛΕΞΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΕΡΙΓΡΑΨΕΙΣ…

ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΟΙ, ΣΤΕΝΟΙ ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ,
ΕΙΜΑΣΤΕ ΔΙΠΛΑ ΣΑΣ, ΜΕ ΠΡΑΞΕΙΣ.


Γυρνώντας από τις πυρόπληκτες περιοχές θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας που παραδόθηκε την Κυριακή 2-9-07 στους πληγέντες κατοίκους των δημοτικών διαμερισμάτων της Ζαχάρως, από τις πρόσφατες πυρκαγιές.
Το Σάββατο 1-9-07 στην πλατεία του Αγίου Αντωνίου στο Περιστέρι συγκεντρώθηκαν 19 τόνοι ανθρωπιστική βοήθεια, (100 κυβικά σε όγκο), τέσσερα μεγάλα φορτηγά, πάνω από 4 τόνους ξηρά τροφή, παιδικές τροφές, πάνω από 1200 μπουκάλια νερό, χυμούς, είδη καθαριότητας και υγείας για μωρά, γέροντες και γυναίκες, είδη οικιακού εξοπλισμού, σχολικά είδη, γύρω στα 1400 παιδικά παιχνίδια, κλινοσκεπάσματα, περίπου 6 τόνους ρούχα, αλλά ακόμη και κούνιες, ποδήλατα, παιδικά καθίσματα αυτοκινήτου, γυαλιά ηλίου και πολλά άλλα.
Θέλουμε πραγματικά να ευχαριστήσουμε όλους τους πολίτες που αγκάλιασαν την προσπάθεια αυτή και συμμετείχαν με όλες τους τις δυνάμεις, φέρνοντας ότι μπορούσε ο καθένας, βοηθώντας στο φόρτωμα, τη μεταφορά, αλλά και στην παράδοση των πραγμάτων στις πυρόπληκτες περιοχές της Ηλείας.
Πραγματικά ήταν εντυπωσιακή η συμμετοχή αλλά και η έκφραση συμπαράστασης αλλά και αλληλεγγύης όλων των Ελλήνων σε αυτή την μας την προσπάθεια.
Να ευχαριστήσουμε επίσης τους bloggers που από την πρώτη ημέρα ανέβασαν ως post it την ανακοίνωση για την συγκέντρωση ανθρωπιστικής βοήθειας και ανέλαβαν την προώθηση της προσπάθειας σε όλο το διαδίκτυο.
Επίσης να ευχαριστήσουμε όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, έντυπα αλλά και ηλεκτρονικά που δημοσιοποίησαν και στήριξαν την προσπάθειά μας.
Να κάνουμε μία ξεχωριστή αναφορά στις μεταφορικές εταιρείες, και στους οδηγούς των οχημάτων που αφιλοκερδώς συμμετείχαν, αλλά και στα νέα παιδιά που όχι μόνο φόρτωναν όλη μέρα το Σάββατο αλλά, και την επόμενη ημέρα ήρθαν μαζί μας και βοηθούσαν μέχρι αργά το βράδυ στην παράδοση της βοήθειας, όπως επίσης και το δήμαρχο Περιστερίου για τις διευκολύνσεις που μας παρείχε.
Ζήσαμε συγκινητικές στιγμές που μας άλλαξαν σαν ανθρώπους βλέποντας πάνω στα φορτηγά, παιδιά 10 έως 15 ετών να βοηθούν στη συσκευασία και το φόρτωμα, ηλικιωμένες κύριες να μεταφέρουν τροφές με τα καρότσια από τα super-markets με τον ηλεκτρικό και το μετρό!!!, κιβώτια να καταφτάνουν από Κομοτηνή και από άλλα μέρη της Ελλάδας.
Ευχαριστούμε όλους εσάς που γίνατε μια αγκαλιά και κάνατε την προσπάθεια μας πράξη, όλους εσάς από τον Έβρο έως την Κρήτη και από τη Ζάκυνθο έως τη Ρόδο που μας βοήθησαν και μας στήριξαν.
Κλείνοντας θέλουμε να μεταφέρουμε περιληπτικά τις εικόνες και τα συναισθήματα που ζήσαμε στην αποστολή μας στην Ηλεία.
Μακάρι να μπορούσαμε να περιγράψουμε με λέξεις ή με εικόνες το τι καταστροφή έχει συμβεί στην ευρύτερη περιοχή της Ηλείας σε ανθρώπινες αλλά και σε παιδικές ψυχές, σε ζωικό και φυτικό κεφάλαιο, σε δασική έκταση αλλά και στην Αρχαία Ολυμπία,
ΠΑΝΤΟΥ ΣΤΑΧΤΗ, ΚΑΠΝΟΣ ΚΑΙ ΜΥΡΩΔΙΑ ΚΑΜΜΕΝΟΥ.
Από την άλλη, συναντήσαμε πολύ αξιοπρεπείς, φιλόξενους και ψύχραιμους ανθρώπους οι οποίοι μας εντυπωσίασαν πραγματικά με την συμπεριφορά τους, την σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζουν τα προβλήματα χωρίς υστερικές φωνές αλλά και την προσπάθειά τους να μας φιλέψουν μέχρι και από το συσσίτιο που τους μοιράζονταν. Αυτή την αντιμετώπιση τη συναντήσαμε σε όλους τους οικισμούς που πήγαμε, (Σχίνοι, Αρίνη, Ροδινά, Σμέρνα, Βρίνα, Μάκιστος, Αρτέμιδα, Ζαχάρω, Κρέστενα, κ.τ.λ).

Ευχαριστούμε πολύ όλους όσους συμμετείχαν στην συγκέντρωση αλλά και στην αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και επίσης ευχαριστούμε τους πληγέντες για τα μαθήματα ανθρωπιάς και αξιοπρέπειας που μας έδωσαν. Πιστεύουμε ότι βάλαμε κι εμείς όλοι ένα μικρό λιθαράκι να απαλύνουμε τον πόνο τους.

Θέλουμε να ενημερώσουμε ότι θα συνεχίσουμε την προσπάθεια βοήθειας των πυρόπληκτων και στο μέλλον αλλά και θα δημιουργήσουμε εκπαιδευμένες ομάδες διάσωσης και εθελοντισμού για να υπάρχει άμεση αντίδραση σε όποια καταστροφή συμβαίνει.

Σας ενημερώνουμε ότι έχει ήδη ανοιχτεί τραπεζικός λογαριασμός στο όνομα της κόρης (2 ετών) και της συζύγου του συμβασιούχου Δασοπυροσβέστη, του Κώστα Δούνια, που έχασε την ζωή του στη μάχη με την φωτιά στην Αρεόπολη.
Αριθμός λογαριασμού Αγροτικής τραπέζης: 33601026087-80, βγαίνει στα ονόματα: Δούνια Μαρία-Γκαμπριέλα Κάρλα.
Όποιος θέλει μπορεί να προσφέρει.
Για τους «Ελληνες Ενεργούς Πολίτες»
Διομήδης Στάθης e-mail: stathisd@otenet.gr