Τα ΜΜΕ

Όπως σας είχα υποσχεθεί, αυτόν τον μήνα θα σας “περιγράψω” το ιστορικό αλλά και την σημερινή κατάσταση των Μ.Μ.Ε., και την επίδρασή τους στα κοινωνικοπολιτικά πράγματα της χώρας μας. Μιάς χώρας “ανακατεμένης”, με πόλεις-γίγαντες που έχουν φουσκώσει από την μαζική κάθοδο της επαρχίας. Μιάς χώρας πολιτικά αδέσποτης, όπου “κουμάντο” κάνουν οι κνίτες του ‘70, οι οποίοι ψάχνουν στα πενήντα τους για άλλοθι και για εξιλέωση επειδή πρόδωσαν τα πάντα, και από πωλητές του Ρίζου στο υπόγειο της Ομόνοιας έγιναν μεγαλο(ή μικρο)απατεώνες, μεγαλο(ή μικρο)πολιτικοί, μεγαλο(ή μικρο)εκδότες και επιχειρηματίες. Αυτή η ιστορία με την αριστερή καρδιά και την δεξιά τσέπη είναι και η ντροπή της χώρας, αλλά και το βαρίδι που την κρατάει κολλημένη στο παρελθόν, στη συνοικία, στον δογματισμό, στη ξύλινη γλώσσα, στην αυλή με τα γεράνια που όμως έχει προ πολλού δοθεί αντιπαροχή για πολυκατοικία με καταστήματα στο ισόγειο.
Τότε, λέγαμε (και δεν εννοώ –μόνο– εμάς ή εμένα, αλλά τον πολύ κόσμο), ότι “το πολύ το κάπα-κάπα, κάνει το παιδί ...μπιπ”. Τι έγινε; Ό,τι γίνονται οι ...μπιπ όταν μεγαλώσουν, δηλαδή “μεγάλοι ...μπιπ”. Η διαφορά είναι ότι σήμερα τους τρώμε στη μάπα (κυριολεκτικά), και αυτό είναι άδικο πρωτίστως απέναντι στην ιδεολογία που κάποτε πίστεψαν, και σήμερα κακοποιούν και ξεφτιλίζουν με την παρουσία τους και μόνο “στα πράγματα”. Οι αναφορές στο παρελθόν γίνονται με κοσμικό τρόπο, “είμαστε με τον τάδε στην ΚΝΕ, χα-χα-χα”, σε κοσμικά στέκια, και το μόνο που λείπει είναι το αυτοκόλλητο Ι Λ ΚΚΕ στο πίσω τζάμι των Cayenne και των Lexus με τα οποία κυκλοφορούν αυτοί οι... “αριστεροί”, παρέα με τους “δεξιούς” ασφαλίτες-σωματοφύλακές τους. Η ΑΠΟΛΥΤΗ ξεφτίλα, ιδίως αν σκεφτεί κανείς ότι αυτοί οι τύποι έχουν αναλάβει εργολαβικά την ενημέρωση του Ελληνικού λαού!
Πίσω απ’ αυτή την γελοία εικόνα, κρύβεται η επικίνδυνη πραγματικότητα των ιδιοκτητών των ΜΜΕ (μεγάλων εφημερίδων και ηλεκτρονικών μέσων), οι οποίοι προσπαθούν να προσαρμοστούν στη “νέα εποχή πολιτικών ανδρών”, που σαν να φαίνεται να “κλωτσάνε” και να μην δέχονται το πατρονάρισμα, την κηδεμονία και την “καθοδήγησή” τους –ούτε καν την “βοήθειά” τους lately! Και εξηγούμαι.
Από το 1950 και μετά, οι εφημερίδες (που ήταν και τα μόνα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης, αφού οι ραδιοσυχνότητες παρέμειναν κρατικές μέχρι το 1990), έπαιζαν κύριο ρόλο στη διαμόρφωση και την άσκηση της εσωτερικής, κυρίως, πολιτικής. Πίεζαν, κατηύθυναν, επηρέαζαν, εξανάγκαζαν, έπειθαν, εξέλεγαν! Αυτό, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, είχε τις ρίζες του περισσότερο στη δίψα για “παράπλευρη” άσκηση εξουσίας (Τύπος, η τέταρτη εξουσία που λένε), και λιγότερο στα οικονομικά συμφέροντα. Υπήρχαν και αυτά βεβαίως, με την έννοια όμως του αμιγώς εκδοτικού επιχειρηματικού πλουτισμού, και όχι των γενικών εργολαβιών, όπως (δυστυχώς) εξελίχθηκε το σπορ από την έναρξη της εποχής της “ελεύθερης ραδιοφωνίας-τηλεόρασης” και εντεύθεν.
Όταν το 1989 ο μακαρίτης ο Κούνδουρος με το Κανάλι 15 και ο Μ. Έβερτ με τον 9.84 έσπαγαν το κρατικό μονοπώλιο των ραδιοσυχνοτήτων (ο ένας από ιδεολογία και ο άλλος από πολιτική σκοπιμότητα –εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον), άνοιγαν τον ασκό του Αιόλου, καθώς η ασθένεια των ιδιωτικών ΜΜΕ, όπου ο κόσμος μαθαίνει τα όσα θέλει ο επιχειρηματίας (και οι φίλοι του) και όχι όσα αληθινά συμβαίνουν, χτύπησε άγρια τη χώρα μας. Και όταν κάτι βασανίζει τις χώρες του Δυτικού κόσμου, είναι περίπου βέβαιον ότι θα εξοντώσει τη δική μας, έτσι επιρρεπής που είναι (είμαστε) σε οτιδήποτε έχει αρνητικό πρόσημο! Έτσι, το πανίσχυρο όπλο που λέγεται τηλεόραση (και το επίσης lethal ραδιόφωνο), πέρασαν στα χέρια των επιχειρηματιών, οι οποίοι –ας μην ξεχνάμε– είχαν καταφέρει μέχρι τότε να “ανεβοκατεβάζουν” κυβερνήσεις μόνο με τις εφημερίδες τους, παρ’ ότι το ραδιόφωνο, και από το ‘70 και μετά η τηλεόραση, ήταν στα χέρια του κράτους (που βεβαίως περνούσε μιά χαρά την προπαγάνδα του· απλώς το έπραττε με τόσο βλακώδη και χοντροκομμένο τρόπο, ώστε έπειθε όλο και λιγότερους).
Πώς χρησιμοποίησαν οι επιχειρηματίες την νεοαποκτηθείσα ελευθερία του λόγου και της εικόνας; Με όσο χειρότερο και πιό πρόστυχο τρόπο μπόρεσαν, για “να βγάλουν λεφτά”, για να αποκτήσουν ακόμα μεγαλύτερη εξουσία, για να ισοπεδώσουν τους πολιτικούς, να ευτελίσουν την πολιτική, να κάνουν ακόμα και τα στελέχη του ΚΚΕ να γκρινιάζουν “γιατί δεν τους παίζουν τα κανάλια” (οποία νίκη του συστήματος...). Μιά και δυό λοιπόν, έπεσαν τα εκατομμύρια και οι συνασπισμοί εκδοτών, εφοπλιστών και εργολάβων δημοσίων έργων, ούτε λίγο -ούτε πολύ “εξαγόρασαν” ό,τι ήθελαν και ό,τι χρειάζονταν για να γιγαντωθούν (περαιτέρω;!) σε διάστημα μιάς μόλις δεκαετίας. Ό,τι “έχασαν” στα χρόνια της κρατικής τηλεόρασης, το κέρδισαν στην εκπνοή του 20ου αιώνα (εδώ παίζει και το μέγα σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου), αλλά όπως γίνεται πάντα, έτσι και σ’ αυτή την περίπτωση όταν βιάζεσαι δεν προσέχεις και τα σπας όλα. Το θέμα μ’ αυτούς τους τύπους είναι (και ήταν) ότι δεν υπήρχε κανείς να τους βάλει φρένο, να τους τραβήξει το αυτί, να τους βάλει να πληρώσουν τις ζημιές, να τους πει ότι στις δημοκρατίες γίνεται ό,τι θέλει κι ό,τι ψηφίζει ο λαός, και όχι ό,τι αποφασίζουν οι εκδότες-καναλάρχες. Όμως, επαναλαμβάνω, ότι αυτό που δεν κατάφεραν οι κυβερνήσεις των πολιτισμένων Δυτικοευρωπαϊκών χωρών που έφτασαν να εκλέξουν τον Μπερλουσκόνι πρωθυπουργό, δεν θα μπορούσαμε βεβαίως να το καταφέρουμε εμείς εδώ, που δεν ευτυχήσαμε να έχουμε ισχυρές προσωπικότητες στην μεταπολιτευτική κεντρική σκηνή. Δεν ήταν “ισχυρές”, διευκρινίζω, στο θέμα της χρήσης των ΜΜΕ (εκ μέρους τους), γιατί δεν αρνήθηκαν και δεν απέρριψαν την “ύπουλη” και “προδοτική” επίδραση και “υποστήριξή” τους: Από τους δυό-τρεις πολιτικούς που κυρίως “ευθύνονται” για τον ξεπεσμό της Αλήθειας και την κατάντια του έντυπου και ηλεκτρονικού Τύπου, δεν υπήρξε ουδείς που να μην τον χρησιμοποιήσει, και ουδείς που δεν συνειδητοποίησε (κατόπιν εορτής) την πικρή αλήθεια του ρητού “ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος”! Κοινοτοπώ ίσως, αλλά οι “φιλικές” του εφημερίδες αποκαλούσαν “φαύλο” τον Α. Παπανδρέου το ‘89, οι “φίλα προσκείμενοι” mediaρχες συντέλεσαν στην πτώση της κυβέρνησης Κ. Μητσοτάκη το ‘93, οι επωφεληθέντες βαθύπλουτοι εργολάβοι του Τύπου και των Δρόμων ουσιαστικά “έριξαν” τον Κ. Σημίτη το 2003-4 (στερώντας τον και από την υστεροφημία του στη συνέχεια), οι ίδιοι ακριβώς που πολέμησαν με πάθος την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας την περίοδο 2004-2007 επιτέθηκαν με ακόμα μεγαλύτερη σφοδρότητα εναντίον του (πρώην) εκλεκτού τους Γ. Παπανδρέου το περασμένο φθινόπωρο στη διάρκεια αυτής της απίστευτης (ουσιαστικής) “διάσπασης” του ενός εκ των δύο μεγάλων κομμάτων, και τώρα, οι ίδιοι πάντα, περιμένουν σαν τσακάλια τον επόμενο γύρο, απαξιώνοντας την κυβέρνηση, ροκανίζοντας την καρέκλα του αρχηγού της μείζονος αντιπολίτευσης, και... “εκπαιδεύοντας τον Τσίπρα”, καθώς είναι σαφές ότι έχουν ρίξει τα δίχτυα τους σε πιό “παρθένα” νερά, αντιμετωπίζοντας –ίσως για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες– την ΠΛΑΤΗ των πολιτικών αρχηγών (or, so it seems, που λένε στην Οξφόρδη).
Σκέφτομαι τώρα, ότι αν κάποιος απ’ αυτούς διαβάζει τη γραπτά μου, θα έχει σκάσει στα γέλια, και δικαίως, αφού σ’ αυτόν τον τόπο αν κονομήσεις “έχεις πετύχει”, και θεωρείς ότι τίποτα δεν μπορεί να σε αγγίξει. Αυτοί οι τύποι έκαναν την ξεφτίλα τους δημόσιο θέαμα, ανέδειξαν την Trash TV σε δελτίο Ειδήσεων, και ευνόησαν την παραγωγή “δημοσίων τηλεοπτικών κατηγόρων και εισαγγελέων”, άλλοτε με τη μορφή άξεστων και φασιστοειδών δημοσιογράφων πρωινής ζώνης, άλλοτε με τον μανδύα της σάτιρας, και άλλοτε με πρόστυχες και υποτιμητικές για την νοημοσύνη μας εκπομπές, όπου ηλίθιοι και ηλίθιες κάνουν χοντρά αστεία για βυζιά και μπούτια (και όλα αυτά στα, υποτιθέμενα, “μεγάλα” κανάλια). Αυτοί οι “επιτυχημένοι τύποι”, είναι η ντροπή της κοινωνίας, που μέσα στα προβλήματά της τους πληρώνει ως γελωτοποιούς, χωρίς διόλου να τους εκτιμά. Όμως, έτσι γλείφτης που είναι ο Έλληνας, αν τύχει και δει στον δρόμο τον “τηλεοπτικό star” που έβριζε το προηγούμενο βράδυ, τρέχει να κάτσει κοντά του μην τον πάρει καμμιά κάμερα, και του μιλάει, ή αναφέρεται σ’ αυτόν, με το μικρό του όνομα σαν να ήταν φίλοι απ’ το Δημοτικό: Ο Πάκης, ο Γάκης, ο Λέλος, ο Ψέλλος και πάει λέγοντας!
Πώς λοιπόν απέκτησαν τέτοια δύναμη όλοι αυτοί; Με την υπόσχεση να προβάλλουν τους πολιτικούς (και το “έργο τους”), έτσι ώστε να εκλεγούν ξανά. Δεν έπεσε χρήμα εκατέρωθεν, δεν έγιναν συμφωνίες, δεν υπήρξαν συναλλαγές, μόνο αυτή η αόριστη αλλά υπαρκτή σχέση καναλιών-πολιτικών, μεταξύ υπερ-προβολής και απόλυτου κοψίματος! Γι’ αυτό κανείς δεν τολμάει να αναφέρει ονόματα, αφού κάτι τέτοιο θα επέσυρε ποινικές διώξεις. Αόριστη, απαλή, “εναέρια” η συμφωνία, χειροπιαστό το αποτέλεσμα! Τα βάζεις με τα media; “Σε κόβουν” και δεν εκλέγεσαι. Τους κάνεις όλα τα χατήρια χωρίς να αποδεικνύεται ότι σου τα ζήτησαν; Σε προβάλλουν, σε αποθεώνουν, και γίνεσαι αρχηγός. Και “το καράβι πηγαίνει”, μέχρι που κουράζονται και βαριούνται οι επιβάτες, όπως έγινε με τις εσωκομματικές εκλογές του ΠΑΣΟΚ το φθινόπωρο: Άλλον ήθελαν τα media, “κάτι τρέχει” σκέφτηκε ο κόσμος, και οι ψηφοφόροι στήριξαν μαζικά τον “από χέρι χαμένο”.
Στο παρελθόν, είδαμε στελέχη δημοσιογραφικών οργανισμών να γίνονται υπουργοί. Είδαμε νόμους για το αγγελιόσημο και τη διαφήμιση. Είδαμε “φωτογραφικές” τροπολογίες το ‘99 για την μείωση της κερδοφορίας από τα τρία έτη στα δύο, προκειμένου να εισαχθούν συγκεκριμένες εκδοτικές επιχειρήσεις στο Χρηματιστήριο. Είδαμε “μοιρασιά” των (ιδιωτικών) Πρακτορείων Διανομής Τύπου στα δύο μεγάλα εκδοτικά γκρουπ. Είδαμε την “εκτόξευση” των επιχειρήσεων που εξέδιδαν εφημερίδες μετά το ‘90, καθώς πακτωλοί χρημάτων έρρεαν στα ταμεία τους από την ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση, επιτρέποντάς τους να γιγαντωθούν, αποκτώντας εκτάσεις, κτίρια, πιεστήρια, πολλές ακόμα επιχειρήσεις μέσω εξαγορών, χρήμα απίστευτο και “τυφλό” που ούτε καν το είχαν ονειρευτεί οι παραδοσιακοί εκδότες του ‘50 και του ‘60, κι ας “ανέβαζαν” και “κατέβαζαν” κυβερνήσεις! Ας μην ξεχνάει κανείς ποιά εφημερίδα ήταν αυτή που έκλεισε το 1967: Η “δεξιά” Μεσημβρινή της αείμνηστης Ε. Βλάχου. Και ποιά έμεινε ανοιχτή να λιβανίζει “υποχρεωτικώς” τους δικτάτορες; Η εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ” του συγκροτήματος, η ίδια που σήμερα διαφημίζει την “Μακεδονία” και τις “διακοπές στην Τουρκία”, η προοδευτική αυτή εφημερίδα που διακαώς επιθυμεί να φύγει η “επάρατος δεξιά” (λόγια των πολιτικών συντακτών της που μας γυρνούν στο 1965 εν έτει 2007!), για να έρθουν πάλι οι προοδευτικές κυβερνήσεις που τόσο “βόλευαν” όλα αυτά τα χρόνια, από το ‘93 μέχρι το 2003. (Τι σοκ, αλήθεια, να τους τη σκάσει ο Γιώργος!).
Υπάρχουν και οι λεγόμενες “εφημερίδες των δημοσιογράφων”. Μία μετά την μεταπολίτευση, και μία μετά το 2004. Τι κάνουν αυτές; Απλώς, με το πρόσχημα της “Εφημερίδας των δημοσιογράφων”, αυξάνουν μυθωδώς τις περιουσίες των πραγματικών ιδιοκτητών τους, ενώ αν υπάρξει πρόβλημα, όλο και κάποιος εφοπλιστής (ή άλλου τύπου βαθύπλουτος) θα βρεθεί να τις αγοράσει για να έχει κι αυτός λόγο στα πολιτικά πράγματα.
Εμείς, εδώ, γράφουμε για βάρκες. Δεν τις μισούμε, δεν τις κατηγορούμε, δεν “πληρωνόμαστε”, δεν πλουτίζουμε, δεν παίρνουμε επιδοτήσεις, δεν έχουμε συμφέροντα, καλά-καλά δεν έχουμε ούτε κοινό! Έτσι, αυτό το “άρθρο” (ας πούμε), δεν αποτελεί “παρέμβαση”, απλώς μιά κατάθεση της αλήθειας που πολλοί γνωρίζουν και όλοι διαισθάνονται. Και για το κλείσιμο, σας θυμίζουμε μια σκηνή από πολιτική τηλεοπτική εκπομπή του περασμένου Οκτωβρίου, και σας αφήνουμε να βγάλετε τα συμπεράσματά σας.
Σε πάνελ του καναλιού-που-πιστεύει-ότι-μπορεί-ακόμα-να-βγάζει-κυβερνήσεις, συνυπάρχουν (και τσακώνονται) οι κ.κ. Ευθυμίου και Κουλούρης (Ο κ. Ευθυμίου ήταν πολιτικό στέλεχος-alter ego του κ. Λαλιώτη το ‘81, κατόπιν έγινε δημοσιογράφος στον Δ.Ο.Λ., και μετά έγινε υπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση Σημίτη, παραμένοντας πολιτικό στέλεχος έκτοτε, που ξαφνικά απέκτησε μεγάλη βαρύτητα). Αφ’ υψηλού λοιπόν μιλούσε απαξιωτικά στον κ. Κουλούρη, οπότε ο “δεν-έχω-τίποτε-να-χάσω-αφού-όλα-χαμένα-είναι” Κίμων, του είπε επί λέξει: “Πρόσεξε, γιατί είσαι πολύ ευάλωτος, και μην με κάνεις να ανοίξω το στόμα μου”. Και τι έκανε ο άλλος; Ακόμα καταπίνει τη γλώσσα του! ΓΙΑΤΙ;
Έτσι λοιπόν κύλησε η ζωή μεταξύ εκδοτών, καναλαρχών, δημοσιογράφων και πολιτικών από το 1989 και μετά, από τότε που η “απελευθέρωση” της τηλεόρασης υποδούλωσε την πολιτική ζωή με αόρατα αλλά πανίσχυρα δεσμά ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ ΟΦΕΛΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ. Τα “μαγαζιά” τους γιγαντώθηκαν, και πλέον δεν κοντράρονται, δεν αντιμετωπίζονται: Έχουν τις καλύτερες εκπομπές, τους καλύτερους συντάκτες, τις περισσότερες σελίδες, τα καλύτερα DVDs, τις μεγαλύτερες προσφορές, και παρ’ ότι πολλοί παίρνουν (π.χ.) εφημερίδες μόνο για τα CDs και πετούν τα φύλλα “αδιάβαστα”, οι διαφημιστικές εταιρείες “χώνουν” εκατοντάδες εκατομμύρια βάσει των πωλήσεων (και αυτές, βέβαια, βαθειά “χωμένες” στο πολιτικό παιχνίδι).
Τι βλέπω για το μέλλον; Αυτή τη στιγμή δύο πολιτικοί, ο Κ. Καραμανλής και ο Γ. Παπανδρέου, έχουν δηλώσει σαφώς ότι ΔΕΝ ΜΑΣΑΝΕ από Μ.Μ.Ε. Άσχετα με το “παρελθόν” (του δεύτερου), το μόνο που εύχομαι είναι να το εννοούν. Διαφορετικά θα συνεχίσουμε να βιώνουμε μιά ιδιότυπη “τηλεοπτική δημοκρατία”, όπου άλλους θα ψηφίζουμε κι άλλοι θα μας κυβερνούν!