Το βιβλίο Ιστορίας

ΘΕΜΑ: Η πολιτική μας θέση για το βιβλίο ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού (Μάϊος 2007)

Πολύς λόγος έχει γίνει για το περιβόητο πλέον βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού. Πολύ μελάνι χύθηκε, πολλά πληκτρολόγια «άναψαν», τηλεοπτικές εκπομπές επί εκπομπών επί του θέματος έπαιξαν στις τηλεοπτικές οθόνες. Πρόσφατα μάλιστα το βιβλίο αποσύρθηκε και αναμένεται οσονούπω η «βελτιωμένη» (αναρωτιόμαστε προς ποια κατεύθυνση άραγε...) επανέκδοσή του. Το ΕΑΡ με ένα λιτό δελτίο τύπου στις 12/2/2007, εκφράστηκε αρνητικά για το βιβλίο αυτό ζητώντας την άμεση απόσυρσή του. Το λιτό του δελτίου τύπου αυτού όμως, άφησε απ' ότι φάνηκε περιθώρια για ποικίλες ερμηνείες-παρερμηνείες καθώς ορισμένοι έσπευσαν να καταλογίσουν στο ΕΑΡ συμπόρευση με πάσης φύσεως σκοτεινές και αντιδραστικές δυνάμεις που επίσης ζήτησαν την απόσυρση του βιβλίου! Κάτι τέτοιο (και θα έπρεπε να είναι αυτονόητο) συνιστά σκόπιμη παραχάραξη των αξιών και προθέσεων μας. Το κίνημά μας, πιστό στη θεμελιώδη αξία που ονομάζεται διατύπωση της ιστορικής αλήθειας χωρίς εκπτώσεις, ουδόλως μπορεί να ταυτιστεί με εξουσιαστικούς ασπάλακες που θεωρούν ότι η ιστορία πρέπει να γράφεται και να διδάσκεται με τρόπο που να εξυπηρετεί ιδιαίτερα συμφέροντα και εξουσιαστικές σκοπιμότητες. Η διαφωνία μας έχει τελείως διαφορετικά ερείσματα από τα αντίστοιχα των εκκλησιαστικών και ακροδεξιών εθνικιστικών κύκλων που τόσο κρότο παρήγαγαν το προηγούμενο διάστημα. Αναγνωρίζοντας όμως το γεγονός του ότι δεν καταθέσαμε με αναλυτικό και ολοκληρωμένο τρόπο τη θέση μας, επανερχόμαστε στο θέμα ώστε να μην αιωρείται πλέον καμμία αμφιβολία αναφορικά με το στίγμα μας απέναντι σε ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα που έχει να κάνει με την εκπαίδευση που λαμβάνουν το παιδιά μας.
Γιατί είναι λοιπόν κακό το βιβλίο της ιστορίας; Μήπως δεν προβάλει τον ευρωπαϊκό και νεοελληνικό διαφωτισμό; Δεν αποσύρει μία σειρά από... «εθνοσωτήρια» παραμυθάκια παρουσιάζοντας τα ιστορικά γεγονότα με οπτική απελευθερωμένη από θρησκευτικές και όχι μόνο σκοπιμότητες; Δεν παρουσιάζει την ιστορία με τρόπο νηφάλιο και απαλλαγμένο από ακρότητες και μονομέρειες και επομένως είναι αντικειμενικό; Αυτά λένε τόσο οι συγγραφείς του όσο και οι υποστηρικτές του. Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή...
Κατ' αρχήν το βιβλίο πάσχει και μόνο εκ του γεγονότος ότι πραγματεύεται μία τεράστια ιστορική περίοδο στην οποία έλαβαν χώρα πάμπολλες και κοσμοϊστορικού μεγέθους μεταβολές. Η παρουσίαση 6 περίπου αιώνων μέσα σε λιγότερο από 150 σελίδες από τις οποίες μάλιστα αρκετές αφορούν φωτογραφίες οδηγούν κάθε λογικό νου στο να καταλάβει και δίχως καν να ανοίξει το βιβλίο, πως έχει γίνει τέτοια συμπύκνωση της ύλης που μοιραία θα αφήνει μεγάλα και σημαντικά κενά, ενώ παράλληλα η παράμετρος που λέγεται εμβάθυνση θα πάσχει. Είναι φυσικά απείρως προτιμότερο ένα τέτοιο εγχιερίδιο να πραγματεύεται μία πολύ πιο περιορισμένη περίοδο, έτσι ώστε να υπάρχει η ευχέρεια της εμβάθυνσης της ύλης σε βαθμό που ο μαθητής να προσλαμβάνει τα γεγονότα με τρόπο όχι ξερά περιγραφικό, αλλά με τρόπο που να του δίνει την ικανότητα της κατανόησης (ανάλογη βεβαίως της ηλικίας των παιδιών της ΣΤ' Δημοτικού) των διαφόρων «γιατί» που προκύπτουν από την παρουσίαση ενός ιστορικού γεγονότος.
Το κυριότερο όμως μειονέκτημα που κάνει το βιβλίο αυτό ακατάλληλο, δεν είναι άλλο από τις επιστημολογικές σκοπιμότητες που τόσο φανερά εξυπηρετεί... Έχουν φροντίσει άλλωστε οι ίδιοι του οι συγγραφείς τόσο σε συνεντεύξεις τους όσο και με την αρθρογραφία τους στον ημερήσιο τύπο να καταστήσουν σαφές ότι η περιλάλητη καταπολέμηση των στερεοτύπων της εθνικής μας ιστοριογραφίας γίνεται με τρόπο που πολύ απλά εισάγει άλλες στερεοτυπικές μορφές εξίσου αντιεπιστημονικές και απορριπτέες με αυτές που καταπολεμούνται! Ο πανεπιστημιακός κ. Λιάκος φερ' ειπείν, εκ των ένθερμων υποστηρικτών του βιβλίου και το μέλος της συγγραφικής ομάδας Μαρία Ρεπούση καταθέτουν σε σχετική τους αρθρογραφία στο «Βήμα» ότι η ιστορία είναι η γνωριμία με το ξένο, το διαφορετικό, ενώ παράλληλα ιστορία είναι και οι πολλαπλές αντιλήψεις της πραγματικότητας! Πρόκειται για μία τραγική και ανιεπιστημονική τοποθέτηση που όζει εντονότατα μεταφυσική οσμή που ουδεμία σχέση μπορεί να έχει με μία επιστήμη σαν κι αυτή της ιστορίας! Μία επιστήμη που έχει ως θεμελιώδη εργαλεία της την παράθεση και διασταύρωση των πηγών, την απόδειξη, την τεκμηρίωση πάνω σε ντοκουμέντα. Σύμφωνα με την αντίληψη της κ. Ρεπούση, υπάρχουν τόσες ιστορίες όσες και οι θεάσεις κάποιου γεγονότος! Όσες αφηγήσεις τόσες και οι ιστορικές πραγματικότητες! Καταργείται λοιπόν η αξιολόγηση των πηγών, υποβαθμίζεται η σημασία του ελέγχου της πιστότητάς τους κι καθένας νομιμοποιείται να πλασσάρει ως ιστορία οτιδήποτε, αρκεί αυτό να έχει κάποιο οσοδήποτε αμφιλεγόμενο σημείο αναφοράς! Με άλλα λόγια, η αντικειμενική πραγματικότητα κατά τους ακολουθούντες αυτήν την αντίληψη είναι μία φενάκη και κατά συνέπεια ο όρος εγκυρότητα πρέπει να αφερεθεί από το λεξιλόγιο των ιστορικών!
Επίσης, το φαινόμενο βία εξοβελίζεται από την παρουσίαση της ιστορίας. Οι φανατικοί υποστηρικτές του βιβλίου λένε ότι το βιβλίο αυτό δε στάζει αίμα. Ότι οι παρουσιάσεις των ιστορικών γεγονότων που περιγράφουν βίαια γεγονότα που συντηρούν και αναπαράγουν μίση μεταξύ διαφόρων λαών πρέπει να είναι απορριπτέες κι επομένως, η διδασκαλία πρέπει να γίνεται στην κατεύθυνση της άμβλυνσης των παθών μεταξύ των λαών και του πλησιάσματός τους. Κατ' αρχήν δε νομίζουμε ότι υπάρχει λογικός νους που θέλει να καλλιεργεί μίσος και εχθρότητα σε παιδιά που βρίσκονται σε μία τόσο ευαίσθητη ηλικία. Ωστόσο, το ψέμα, η απόκρυψη και εν τέλει η παρουσίαση μίας πλασματικής εικόνας θεωρούμε πως είναι ο χειρότερος τρόπος για να επιτύχει κανείς το στόχο του. Γιατί άραγε αυτή η πρεμούρα με τη βία; Μιας και η συγγραφική ομάδα όπως είναι ολοφάνερο πρόσκειται πολιτικά στη λεγόμενη ανανεωτική ή «μοντέρνα» αριστερά, θα θέλαμε να τους υπενθυμίσουμε τα ίδια τα λόγια του Μαρξ για τη βία, τα οποία και είναι πέρα για πέρα αληθινά. «Η βία είναι η μαμή της ιστορίας» έγραψε ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος. Μπορούν αλήθεια οι καλοί συγγραφείς και οι υποστηρικτές τους να αναφέρουν ένα έστω παράδειγμα που η διαδοχή του παλαιού από το νέο έγινε δίχως βία; Μία έστω ρήξη με κατεστημένες καταστάσεις, μία επανάσταση, ένα καινούριο κεφάλαιο στη ιστορία κάποιου έθνους που η σχετική ανατροπή της καθεκυστυίας τάξης δε συνδυάστηκε με βία; Δεν μπορεί να είναι λοιπόν το θέμα μας εάν τα βιβλία ιστορίας πρέπει να στάζουν με αίμα, αλλά η συνειδητοποίηση εν αρχή και η συμφιλίωσή μας εν τέλει με την πραγματικότητα που λέει ότι η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη με βίαιες συγκρούσεις από τις οποίες ξεπηδά το νέο στη θέση του παλαιού και ξεπερασμένου. Έτσι γίνονταν πάντοτε, έτσι γίνεται στις μέρες μας και έτσι θα γίνεται και στο μέλλον. Όταν λοιπόν μιλήσουμε ειλικρινά πρώτα απ' όλα στον ίδιο μας τον εαυτό, θα μπορέσουμε στη συνέχεια να βρούμε τον τρόπο να περάσουμε τη γνώση αυτή στις μικρότερες ηλικίες με τρόπο που σεβόμενο το νεαρότατο τις ηλικίας τους, και την αλήθεια θα πει και ακραία συναισθήματα δε θα γεννήσει. Εάν πάλι κάποιος επιμένει να θεωρεί ότι διδάσκοντας μία εικόνα εντελώς ψευδή επιτελεί ευγενές εκπαιδευτικό έργο, πέραν του ότι εισάγει λάθος πληροφορίες σε παιδικούς νόες άρα και άχρηστη γνώση, χειραγωγεί τους μαθητές όπως ακριβώς προσπαθούσαν διαφορετικού τύπου χειραγωγοί να ελέγξουν την παρεχόμενη γνώση και ταυτόχρονα νομιμοποιούν ηθικά κάθε έναν που φιλοδοξεί να βάλει στα δικά του ιδεολογικά καλούπια την παιδεία με το επιχείρημα ότι επιτελεί ευγενές λειτούργημα... Είμαστε απόλυτα αντίθετοι σε κάθε είδους χειραγώγηση. Θεωρούμε ότι είναι αδιανόητη η εκπαιδευτική πρακτική της εξυπηρέτησης σκοπιμοτήτων έστω κι αν κατ' επίφασιν οι σκπιμότητες αυτές αυτοδηλώνονται ως ευγενείς. Η διδασκόμενη ιστορία πρέπει να σέβεται πάνω απ' όλα την ίδια την ιστορία. Η ιστορική αλήθεια να παρουσιάζεται δίχως ωραιοποιήσεις ή περίεργους συμψηφισμούς. Πρόκειται για μία θέση που τη θεωρούμε όχι απλά βασική αλλά πρωτόλεια και αξιωματική. Στους συγγραφείς των σχολικών εγχειριδίων και τους εκπαιδευτικούς εναπόκειται να την παρουσιάσουν με τρόπο που να ανταποκρίνονται σε αξιακές παιδαγωγικές νόρμες τέτοιες που και προβληματισμένους νόες να παράξουν και ανώφελα μίση να μη δημιουργήσουν. Αυτή άλλωστε είναι και η βασική διαφορά ενός εκπαιδευτικού ιστορικού από έναν μη εκπαιδευτικό ιστοριογνώστη. Γιατί η ιστορία είναι μία επιστήμη προσιτή σε όλους και μπορεί οποιοσδήποτε να ασχοληθεί με τη μελέτη της δίχως να εισέλθει σε ανάλογα ακαδημαϊκά μονοπάτια. Η ουσιαστική ποιοτική διαφοροποίηση του εκπαιδευτικού ιστορικού έχει να κάνει με την τέχνη της παρουσίασής της με τρόπο παιδαγωγικά δόκιμο για την κάθε ηλικία και επίπεδο.
Ας χρησιμοποιήσουμε ορισμένα χτυπητά παραδείγματα από το βιβλίο για να γίνει σαφέστερο το στίγμα της θέσης μας:
Ήδη από η δεύτερη σελίδα οι σκοπιμότητες για τις οποίες κάναμε λόγο παραπάνω δημιουργούν σοβαρές στρεβλώσεις. Ο μαθητής, μαθαίνει ότι η Αναγέννηση είναι μία περίοδος κατά την οποία οι άνθρωποι «Μέσα σε μια ατμόσφαιρα χαράς, δημιουργούν σπουδαία έργα ζωγραφικής, γλυπτικής, αρχιτεκτονικής και λογοτεχνίας». Ειδυλλιακή εικόνα που ωθεί το μαθητή να φανταστεί έναν κόσμο υπέροχο που όλοι γελούν, δημιουργούν και είναι αισιόδοξοι για τη ζωή τους... Φυσικά, όταν θέλει κάποιος να περάσει τέτοια χαρωπά μηνύματα αποφεύγει να πει ότι κατά την Αναγέννηση η Ιερά εξέταση πραγματοποίησε το 90% τουλάχιστον των αποτρόπαιων εγκλημάτων της! Γιατί η μαύρη αντίδραση χτυπά περισσότερο λυσσαλέα από ποτέ όταν βλέπει για πρώτη φορά ύστερα από μια χιλιετία να αμφισβειτείται η αποκλειστικότητα και η παντοδυναμία της! Δεν ταιριάζει όμως στη σκοπιμότητα των συγγραφέων αυτή αλήθεια επομένως όχι απλά εξοβελίζεται, αλλά και σερβίρεται κάτι εντελώς αντίθετο! Για να μη μιλήσουμε και για την έξαρση των πολέμων που οδηγούν υπό το βάρος της ανερχόμενης τάξης των εμπόρων στη σταδιακή δημιουργία των «εθνο»κρατών στη Ευρωπαϊκή ήπειρο! Ο δε Λούθηρος στην ίδια σελίδα παρουσιάζεται με τρόπο τέτοιο που υποθέτει κανείς πως πρόκειται για ένα μεγάλο φιλελεύθερο ριζοσπάστη άνδρα που φιλελευθεροποίησε το χριστιανισμό! Ο Λούθηρος! Ένας κληρικός που κυνήγησε ανελέητα την επιστημονική γνώση που δειλά δειλά είχε αρχίσει να αναδύεται, ένας κληρικός που είναι υπεύθυνος για σειρά ολόκληρη σφαγών αιρετικών και μη χριστιανικών πληθυσμών στην ανατολική και δυτική Ευρώπη!
Στην ενδέκατη σελίδα όπου γίνεται αναφορά στη Γαλλική επανάσταση, οι ανακρίβειες περισσεύουν. Ο χαρακτηρισμός της τρίτης τάξης είναι κοινωνιολογικά επιεικώς απαράδεκτος! Τι πάει να πει άραγε ότι η Τρίτη τάξη είναι «Η μεγάλη πλειοψηφία του Γαλλικού λαού που δεν είναι ευγενείς και κληρικοί»; Κι έπειτα γιατί άραγε διδεται τέτοια έκταση στην Ολυμπία ντε Γκουζ και τη διακύρηξη της για τα δικαιώματα της γυναίκας; Το βιβλίο μάλιστα αναφέρει ότι οδηγήθηκε στη λαιμητόμο (εδώ φυσικά έχουμε εξαίρεση της αποσιωποίησης της βίας και του αίματος!!! Γιατί άραγε;) κι αφήνει να εννοηθεί ότι ο λόγος ήταν ο ριζοσπαστισμός της που την έφερε σε σύγκρουση με την ηγεσία των επαναστατών που δεν ήθελαν να αναγνωρίσουν δικαιώματα στις γυναίκες! Οποίο ψεύδος! Γιατί απλούστατα, είναι ιστορικά πιστοποιημένο ότι η Ολυμπία ντε Γκουζ ήταν δηλωμένη φιλομοναρχική και ειχε αναπτύξει αντεπαναστατιή δράση! Σοβαρό ψεύδος που αφήνει εύλογες απορίες. Αν στο κάτω κάτω οι συγγραφείς ήθελαν να τιμήσουν τη συμβολή των γυναικών στη γαλλική επανάσταση, μπορούσαν και έπρεπε να παραθέσουν την κινητοποίηση των απλών λαϊκών γυναικών που εισέβαλαν κι αυτές στις Βερσαλίες κρατώντας μεγάλα μαχαίρια ενώ πολλές από αυτές βρήκαν το θάνατο στις μάχες με τον αυτοκρατορικό στρατό.
Στην επανάσταση του 1821 αφιερώνεται σημαντικό μέρος του βιβλίου. Προσμετράται ασφαλώς στα θετικά του βιβλίου η σχετική έστω έμφαση που δίδεται στο νεοελληνικό διαφωτισμό και η χωρίς μισόλογα διασύνδεση του υποβάθρου του με την αρχαία Ελλάδα. Αποφεύγονται ωστόσο οι ρήξεις... Καμμία απολύτως αναφορά στις εσωτερικές δυνάμεις εκείνες που αντιπάλεψαν λυσσαλέα την επανάσταση. Πέρα από μία γενικόλογη πρόταση για κάποιες προνομιούχες ομάδας που αντέδρασαν, έτερον ουδέν. Ίσως είναι υπερβολικό να ζητήσει κανείς την ευθεία αναφορά στον προδοτικό - τουρκολατρικό ρόλο της εκκλησίας. Στον ανηλεή πόλεμο της εις βάρος του διαφωτισμού και τα εθελόδουλα κυρήγματά της. Στους επανειλλημμένους αφορισμούς των επαναστατικών εκρήξεων. Είναι φανερή η αμηχανία των συγγραφέων που δεν τολμούν να θίξουν το θέμα...
Η περιγραφή της Ελληνικής τραγωδίας της Σμύρνης δικαίως έχει ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών. Η περιγραφή του βιβλίου μάλλον σε... καλοκαιρινό ρεπορτάζ από το λιμάνι του Πειραιά παραπέμπει παρά σε επικείμενη καταστροφή. Μπροστά στην εξυπηρέτηση της σκοπιμότητας της μη όξυνσης των παθών για τους πολίτες της γείτονος χώρας, οι συγγραφείς πλαστογραφούν ουσιαστικά την ιστορία. Παρουσιάζουν με έναν εντελώς άνυδρο και άχρωμο τρόπο μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες του έθνους μας. Εστίες χιλιετηρίδων χάθηκαν οριστικά. Εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων μετανάστευσαν στην ηπειρωτική Ελλάδα δημιουργώντας το μεγαλύτερο κύμα προσφυγιάς της ιστορίας μας. Αλλά οι συγγραφείς «βλέπουν» κόσμο που συνωστίζεται να ανέβει στα καράβια... Μήπως θεωρούν πως έτσι απαλύνεται ο πόνος; Όχι. Θεωρούν ότι μόνον έτσι δε δημιουργούνται στα παιδιά αισθήματα μίσους ή ρεβανσιστικές διαθέσεις. Δεν ορρωδούν προ ουδενός προκειμένου να υπηρετήσουν την ιδεοληψία τους. Ούτε καν στην έννοια του σεβασμού προς την αλήθεια. Το να πληροφορηθούν δηλαδή οι μαθητές και οι μαθήτριες την τραγικότητα της καταστροφής της Σμύρνης αποτελεί ένα είδος ταμπού. Δεν έχουν άραγε οι συγγραφείς την παιδαγωγική ικανότητα να πληροφορήσουν τα παιδιά για την ιστορική αλήθεια παραθέτοντας ταυτόχρονα το ότι ο πόλεμος αυτός για τους Τούρκους ήταν απελευθερωτικός μιας και ζητούσαν να επανακτήσουν χαμένα εδάφη που πριν ανήκαν σε αυτούς; Να επισημάνουν ότι η Σμύρνη δεν κατοικούνταν αποκλειστικά από Ελληνικής καταγωγής πληθυσμό αλλά ότι υπήρχαν όχι μόνο ισάριθμοι αλλά και λίγοι περισσότεροι Τούρκοι κάτοικοι το 1919; Δε θα αντιλαμβάνονταν ο μαθητής με αυτόν τον τρόπο και την οπτική της άλλης πλευράς; Γιατί άραγε πρέπει να θυσιαστεί η αλήθεια στο βωμό της κατάφωρης σκοπιμότητας; Ως πότε οι ιδιαίτερες σκοπιμότητες των όποιων κύκλων θα αποτελούν οδηγό για την παρεχόμενη παιδεία; Πότε επιτέλους θα αποτελέσει η γυμνή ιστορική αλήθεια το φάρο της διδασκαλίας της ιστορίας στις βαθμίδες της εκπαίδευσης;
Παρόμοιας «ποιότητας» είναι η αναφορά στην Κυπριακή τραγωδία... Περιττή θεωρούμε η αναλυτική αναφορά, μιας και ότι παρατέθηκε στην προηγούμενη παράγραφο σχετικά με την καταστροφή της Σμύρνης και τον ξεριζωμό του μικρασιατικού Ελληνισμού ισχύει στο ακέραιο κι εδώ.Όταν για να καταπολεμηθούν τα στερεότυπα μιας πλαστής ιστορίας δημιουργούνται άλλα διαφορετικά μεν στερεότυπα εξίσου παραμορφωτικά δε...
Όταν για να πολεμηθούν οι «εθνοσωτήριες» σκοπιμότητες δεν επιστρατεύονται η γνώση και η αλήθεια αλλά προτιμάται η ανάδυση και εξυπηρέτηση άλλων σκοπιμοτήτων. Όταν οι διαστρεβλωτές ερίζουν όχι για την αλήθεια αλλά για το τίνος η διαστρέβλωση εξυπηρετεί καλύτερα την πατέντα που έχουν στο μυαλό τους για τους νόες που θα παράξουν και την κοινωνία που θα δημιουργήσουν... Είναι ολοφάνερο ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα αξιών και συνακόλουθα στόχων και προσανατολισμών της κοινωνίας μας. Το βιβλίο της ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού δεν είναι αιτία, αλλά σύμπτωμα της παθογένειας της Ελληνικής κοινωνίας. Σύμπτωμα μίας εξαμβλωματικής κατάστασης όπου κάθε ιδεολογική παράταξη προσπαθεί να εγκαταστήσει τους αρεστούς σε αυτή μηχανισμούς διαμόρφωσης της λεγόμενης κοινής γνώμης. Δεν ενδιαφέρονται για την αλήθεια παρά μόνο για την επικράτηση της ιδεοληψίας τους με τα απότοκά της...
Πιστοί στη ρήση του Διονυσίου Σολωμού πως «Εθνικόν είναι μόνον το αληθινόν» και ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε θέματα παιδείας, απαιτούμε την απόσυρση του βιβλίου της ιστορίας της ΣΤ' Δημοτικού μιας και πρόκειται για μία ιστορία κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των νεόκοπων κονκισταδόρων του κοσμοπολιτισμού αλά νέα τάξη πραγμάτων που δεν υπηρετεί την αλήθεια, δε σέβεται την ιστορία ως επιστήμη παρά μόνο τις επιδιώξεις των εμπνευστών της.

Συντάκτης: Νίκος Πρανδέκας,
Β' Γραμματέας Διαφωτισμού του ΠΣ

Για την Γραμματεία Διαφωτισμού
Στέφανος Μυτιληναίος
Γραμματέας

E.A.P. http://ear-hellas.gr